Zmiany w Prawie budowlanym 2023 r.

Cel wprowadzenia zmian

Zmiany wynikają przede wszystkim z potrzeby uproszczenia procesu inwestycyjno-budowlanego w zakresie zmniejszenia formalności nakładanych na inwestorów, co ma się przyczynić do skrócenia czasu przystąpienia do budowy. Postępujący proces cyfryzacji wynika natomiast z dostosowania się do postępu cywilizacyjnego. To również służy uproszczeniu procesu inwestycyjno-budowlanego oraz usprawnieniu obiegu dokumentów pomiędzy uczestnikami tego procesu a organami administracyjno-budowlanymi oraz organami nadzoru budowlanego.

Proces cyfryzacji wynika też poniekąd z tego, że w czasach pandemii udało się rozwiązać pewne problemy, mimo iż nie było jeszcze do tego konkretnego systemu, a procedury trzeba było bardzo szybko tworzyć i wdrażać. Czasy pandemii pokazały ponadto, że w procesie inwestycyjno-budowlanym wiele rzeczy można zorganizować i załatwić zdalnie oraz drogą elektroniczną. Znakomicie spisały się w tym czasie organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, które w dosyć szybki sposób przystosowały się do procedur i zagrożeń, umożliwiając pozostałym uczestnikom procesu budowlanego realizowanie inwestycji.

Cele obecnie wprowadzanych zmian w Prawie budowlanym są bardzo klarowne. Najważniejsze zmiany wynikają z:

• potrzeby dalszego upraszczania i przyspieszania procesu inwestycyjno-budowlanego,
• wprowadzania pełnej cyfryzacji procesu inwestycyjno-budowlanego i innych danych z tym związanych,
• większej dostępności pełnienia samodzielnych funkcji technicznych.

Co zmieni się dla budujących domy jednorodzinne?

Ustawodawca zmianami dotyczącymi realizacji budynków jednorodzinnych chciałby maksymalnie uprościć proces inwestycyjny (pod warunkiem, że spełniają one określone kryteria). Dlatego zmiany dotyczą zniesienia konieczności uzyskania decyzji pozwolenia na budowę obiektów mieszkalnych wolno stojących o powierzchni zabudowy powyżej 70 m², spełniających następujące kryteria:

• budynki te będą służyły zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych inwestorów,
• będą to budynki nie wyższe niż dwukondygnacyjne,
• będą to inwestycje, których obszar oddziaływania będzie się mieścił w całości na działce lub działkach, na których zostały one zaprojektowane.
  Uwaga: budowy takich obiektów będą wymagały ich prowadzenia przez kierowników budowy.

Co prawda już wcześniej wprowadzono zmiany dotyczące wznoszenia budynków o powierzchni zabudowy do 70 m². W projekcie zmian na 2023 r. ten przepis zostaje, pod warunkiem, że projektowany budynek będzie spełniał następujące kryteria:

• będzie budowany w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora,
• będzie miał nie więcej niż dwie kondygnacje,
• obszar jego oddziaływania będzie się w całości mieścił na działce lub działkach, na których został zaprojektowany.
  Uwaga: budowa takiego obiektu nie będzie wymagała prowadzenia przez kierownika budowy.

W praktyce okazało się, że spotyka się to jednak z oporem banków, które nie chcą udzielać kredytów na budowane bez nadzoru budynki. W rzeczywistości inwestorzy, którzy starają się o kredytowanie takich budynków, muszą przedstawiać dziennik budowy, a więc udokumentowanie prowadzenia przez kierownika budowy.

Wprowadzenie pełnej cyfryzacji procesu inwestycyjno-budowlanego

Kolejną propozycją zmian jest wprowadzenie pełnej cyfryzacji procesu inwestycyjno-budowlanego. Polegać ma ona na tym, że:

• składanie wniosków będzie się odbywać drogą elektroniczną,
• wydawanie dokumentów potrzebnych do tych wniosków również będzie się odbywać w postaci elektronicznej, np. w formie skanów lub zdjęć,
• będzie ustanowiony elektroniczny dziennik budowy.

Wprowadzane zmiany umożliwią wygodniejsze i szybsze przekazywanie dokumentów organowi administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Projekty w formie elektronicznej będą potrzebne przede wszystkim organom. Chociaż wersje papierowe będą (przynajmniej w jakiejś części) niezbędne na budowie, to jednak będzie ułatwione przekazanie projektu inwestorom przez projektanta oraz właściwym organom przez inwestora. Będzie się to zapewne odbywać drogą bezpośrednio od projektanta do organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego przez system elektroniczny.

Z kolei elektroniczne dzienniki budowy będą na pewno dokumentami bardziej uporządkowanymi i czytelnymi, niż są obecnie.

Na potrzeby wprowadzanej cyfryzacji powstanie System do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie – SOPAB – zintegrowany z systemami:

• e-Budownictwo – dostępu do danych z wniosków składanych przez inwestorów w procesie inwestycyjno-budowlanym,
• e-CRUB – dostęp do danych o osobach posiadających uprawnienia budowlane,
• Elektroniczny Dziennik Budowy i Elektroniczna Książka Obiektu Budowlanego,
• System Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych (e-SNRWB) – w celu pozyskania danych o wyniku badania próbki pobranej na budowie przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego lub głównego inspektora nadzoru budowlanego,
• Zintegrowany System Ograniczania Niskiej Emisji (ZONE) – w celu pozyskania danych o użytkowanych źródłach ciepła lub spalania paliw.

Z tego wyłania się wizja uproszonego obiegu dokumentów, które będą szybciej i łatwiej przekazywane zainteresowanym stronom. Zapewne też czytelna i szybka będzie również weryfikacja tych dokumentów.

Inne uproszczenia procesu inwestycyjno-budowlanego

Inne uproszczenia procesu inwestycyjno-budowlanego polegają na zlikwidowaniu obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektów budowlanych oraz likwidacji zawiadomienia o zakończeniu robót. Proponuje się, że przy oddawaniu do użytkowania zasadą jest obowiązek zawiadomienia organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy, natomiast decyzja o pozwoleniu na użytkowanie będzie możliwa w dwóch przypadkach, tj.:

1. Jeżeli obiekt budowlany będzie miał być oddany do użytkowania przed zakończeniem wszystkich robót budowlanych.
2. Jeżeli inwestor sam wystąpi o taką decyzję.

Wprowadza się też likwidację obowiązku zawiadomienia przez inwestora właściwego organu o zakończeniu budowy na rzecz możliwości oddania do użytkowania budynku mieszkalnego jednorodzinnego przez kierownika budowy. Kierownik budowy, oświadczając, że budynek został wybudowany zgodnie z projektem, kończy formalnie budowę. Natomiast po stronie inwestora pozostaje obowiązek zawiadomienia o rozpoczęciu użytkowania (będzie to czynność o charakterze informacyjnym, czyli nie będzie to wszczynać po stronie organu nadzoru budowlanego postępowania administracyjnego).

Mechanizm żółtej kartki

Nowością jest wprowadzenie tzw. mechanizmu żółtej kartki, czyli ostrzeżenia organów nadzoru budowlanego w przypadku dokonania nielegalnych istotnych odstąpień od dokumentacji projektowej bez wszczynania postępowania administracyjnego. To duże ułatwienie dla inwestorów, ponieważ zanim organ nadzoru budowlanego rozpocznie skomplikowaną i kosztowną dla inwestora procedurę, najpierw da inwestorowi szansę na naprawienie nieprawidłowości (usunięcie istotnego odstąpienia), a postępowanie przeprowadzi dopiero wówczas, gdy inwestor nie naprawi popełnionych nieprawidłowości.

Przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie

Wprowadza się przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie (usuniętej w 2014 r.). Ponadto rzeczoznawca budowlany byłby uprawniony do występowania przed organami władzy publicznej i sądami w charakterze biegłego sądowego w zakresie posiadanych uprawnień budowlanych, przeprowadzania kontroli okresowej obiektów budowlanych oraz do udziału w pracy komisji do ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy budowlanej.

Inne zmiany

Rozszerza się katalog obiektów i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a także z obowiązku dokonania zgłoszenia właściwemu organowi administracji publicznej.

Przykłady:

• jednokondygnacyjne budynki gospodarcze i wiaty związane z produkcją rolną, o prostej konstrukcji i powierzchni zabudowy do 300 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 6 m i wysokości nie większej niż 6 m, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane,
• przydomowe schrony i ukrycia doraźne.

Terminy wprowadzenia zmian

Co do zasady ustawa miała wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. Od tej zasadniczej regulacji przewidziane są wyjątki. Terminy wejścia w życie poszczególnych przepisów mają być różne, ponieważ są uzależnione od różnych okoliczności. Termin wejścia w życie przepisów dotyczących Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB) przewidziano na 1 czerwca 2023 r.

Podsumowanie

Z przeglądu zaproponowanych zmian wyraźnie widać, że następuje ułatwienie i skrócenie procesu inwestycyjno-budowlanego zwłaszcza na etapie od przygotowania projektu do rozpoczęcia budowy. Widać jednak, że odpowiedzialność jest przesuwana coraz bardziej na projektantów, kierowników budów oraz inspektorów nadzoru inwestorskiego. Dzieje się to kosztem zniesienia tej odpowiedzialności z organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz inwestorów. Interesujące jest, kiedy faktycznie wejdą w życie proponowane zmiany oraz jak szybko zostaną przygotowane do tego narzędzia i jak szybko uczestnicy procesu budowlanego przystosują się do tych zmian. Jak zawsze zakładany jest okres przejściowy, który jest niezbędny, aby się przystosować do nowości.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!